مسموميت

 

نشانه‌های عمده مسموميت در حيوانات عبارتند از: ريزش بزاق، اسپاسم عضلاني، مشكل در تنفس، لرزش، له له زدن، لرزش و كوما. اگر حتم داريد كه حيوان مسموم شده است، بايد بلافاصله برای كمك به او اقدام كنيد.

ممكن است با خود فكر كنيد، وقتی حيوان سم خورده است، بايد كاری كرد كه استفراغ كند. ولی هميشه اين طور نيست. موارد استثنائی زيادی هم وجود دارند. به عنوان مثال اگر در ناحيه گلو و دهان حيوان زخم و التهاب مشاهده كرديد، اصلا نبايد او را وادار به استفراغ كنيد. اگر نسبت به مسموميت با يك سم خاص مشكوك هستيد، ليست زير را كنترل كنيد:

مسموميت‌هائی كه می‌توانيد حيوان را وادار به استفراغ كنيد

•     ·      استون

•     ·      الكل (همه نوع)

•     ·      ضديخ

•     ·      سم‌های حشره كش

•     ·      آسپرين

•     ·      كرايون‌ها

•     ·      ديازينون

•     ·      ديكلروفوس

•     ·      مسموميت‌های داروئی

•     ·      سرب

•     ·      مالاتيون (سم گياهي)

•     ·      سم‌های جونده كش

•     ·      مواد كفش پاك‌كننده

•     ·      واكس كفش

•     ·      تايلنول

•     ·      وارفارين

مسموميت‌هائی كه در آنها نبايد استفراغ ايجاد كرد

•     ·      مواد آلكاليدی

•     ·      بليچ

•     ·      مواد نفتی

•     ·      مواد پاك كننده

•     ·      وايتكس

•     ·      روغن كويل

•     ·      كودهای شيميائی

•     ·      روغن موتور

•     ·      واكس مبلمان

•     ·      بنزين

•     ·      تينر

•     ·      روغن كاج

•     ·      استريكنين

در جدول زير تركيبات موثر برای ايجاد استفراغ در سگ و گربه ذكر می‌شود. از بين مواد ذكر شده، آب اكسيژنه بهترين است. در صورتی كه بعداز ده دقيقه از مصرف هركدام از اين تركيبات، استفراغ ايجاد نشد، از تركيب ديگری استفاده كنيد.

 

 

به جز تركيبات فوق، می‌توان از شربت اپيكاهم استفاده كرد. تنها اشكال اين دارو اين است كه برای ايجاد استفراغ به مدتی حدود 30 دقيقه وقت نياز دارد. برای كمك به تشخيص مسموميت، استفراغ حيوان را نگهداريد و به دكتر نشان بدهيد. اگر ظرف سم مشكوك هم در اختيار شما است، در موقع انتقال حيوان بيمار آن را هم با خود نزد دكتر ببريد.

احتمال زيادی وجود دارد كه حيوان نسبت به مصرف مواد اسفراغ آور، از خود مقاومت نشان بدهد. به همين دليل، برای خوراندن تركيبات فوق از شخص ديگری كمك بگيريد. حتما دارو را از كنار دهان به او بخورانيد.

هرگاه سم از راه پوست باعث مسموميت حيوان شده است، حتما سطح خلرجی بدن او را با كمك آب شستشو دهيد و اگر امكان دارد، حيوان را داخل يك وان آب حمام كنيد. به ياد داشته باشيد در چنين مسموميت‌هائی برای محافظت خود بايد حتما دستكش لاستيكی به دست كنيد.

در ادامه به شرح برخی مسموميت‌های مهم و رايج در حيوانات خانگی می‌پردازيم:

مسموميت با ضديخ (اتيلن گليكول)

علائم اوليه مسموميت با ضديخ مانند مستی است. اگر شانس شما و حيوان خوب باشد، در اين مرحله متوجه مسموميت خواهيد شد. اما متاسفانه در اغلب مواقع، صاحب حيوان وقتی متوجه اين مسموميت می‌شود كه كليه‌های حيوان دچار ضايعه شده‌اند چون علائم اوليه بسيار كوتاه و گذرا هستند. در اين مسموميت‌ها تنها كاری كه صاحب حيوان تا رساندن او به دكتر ميتواند انجام بدهد، شستشوی سم از سطح خارجی بدن است. در شستشو بايد توجه خاصی را نسبت به پنجه و پاها مطعوف كرد.

مسموميت با آسپرين و تايلنول

مسموميت با آسپرين و تايلنول در اغلب مواقع، باعث خونريزی از دستگاه گوارش خصوصا معده می‌شود. اين مسموميت در گربه بسيار كشنده‌تر از سگ است چون اين حيوان فاقد آنزيم‌های تجزيه‌كننده استامينوفن است. آسپرين بايد فقط توسط دامپزشك و آنهم در موارد لازم تجويز شود. برای كمك به حيوان فقط می‌توانيد او را وادار به استفراغ كنيد و بعد به سرعت به دكتر برسانيد.

مواد كك و شپش كش

تمام وسايل و تركيبات مورد استفاده برای كشتن اين موجودات مانند شامپوها، سموم پودري، اسپري‌ها و قلاده‌های ضدحشره، دارای سموم ارگانوفسفره و كاربامات هستند. در بين حيوانات، گربه‌ها نسبت به اين تركيبات، حساسيت بسيار زيادی دارند حتی نسبت به آنهائی كه طبق نظر سازنده، "كم خطر" معرفی شده‌اند. با وجودی كه سگ‌ها حساسيت كمتری نسبت به اين مواد دارند، ولی بروز علائم خطرناك و كشنده در سگ‌ها نيز بسيار محتمل است. اين دسته از سموم در امر نقل و انتقال جريانات عصبی ايجاد اخلال می‌كنند.

مهمترين نشانه‌های مسموميت با اين تركيبات، عبارتند از: ريزش بزاق، اسهال، انقباضات و سفتی عضلاني، عدم تعادل و مشكل در تنفس. پادزهر اين گروه از سموم، آتروپين است. از سوی ديگر بايد پوست بدن حيوان را از اين مواد، پاك كرد و شستشو داد. برای اين منظور توصيه می‌شود از شامپوی بچه استفاده كنيد.

برخی از سموم كك كش دارای پريترين هستند. اين سم نسبت به ارگانوفسفره و كاربامات‌ها كم خطرتر است ولی برخی حيوانات نسبت به آن واكنش نشان می‌دهند. اين تركيب پادزهر ندارد. علائم مسموميت با آن افزايش بزاق، اسهال و افسردگی هستند. در اين مسموميت‌ها به سرعت دكتر خبر كنيد.

سرب

سرب در انواع رنگ، باتري، مواد درزگير و وسايل لوله كشی وجود دارد. علائم مسموميت با سرب عبارتند از: استفراغ، اسهال، درد معده و از دست رفتن اشتها. اين علائم به مرور شدت پيدا می‌كنند. درموارد شدت مسموميت، گم كردن مكان، تعييرات رفتاري، كوری و لرزش و انقباضات عضلانی افزايش پيدا می‌كنند. در صورتی كه كمك‌های پزشكی سريع و به موقع اعمال شوند، در رفع بسياری از اين علائم كمك می‌كنند.

روغن موتور و فرآورده‌های نفتي

معمولا اين تركيبات موقعی باعث مسموميت می‌شوندكه حيوان با آنها تماس پيدا كرده و با ليسيدن بدن خود مسموم می‌شود. علائم مهم اين مسموميت عبارتند از: اسهال و استفراغ، لرزش و احساس بيگانگی با محيط زندگي. در صورتی كه نشانه‌ای از آلودگی با هركدام از اين تركيبات را روی بدن حيوان ملاحظه كرديد، بلافاصله بدن او را توسط موادی مانند مايع ظرفشوئی كه به خوبی قدرت پاك كردن چربی داشته باشد، پاك كنيد. قير و ساير مواد نفتی مانند قطرانو اسيد تانيك دارای فنل هستند. عمده‌ترين علائم مسموميت با فنل، لرزش‌های عضلاني، افسردگي، كوما و ناراحتي‌های تنفسی هستند. در مورد اين تركيبات پادزهری وجود ندارد. ابدا سعی در ايجاد استفراغ نكنيد. فقط حيوان را به سرعت به دكتر برسانيد.

مسموميت با گياهان

 در مسموميت با اغلب گياهانی كه نام آنها در زير آورده می‌شود، نياز به شستشوی معده وجود دارد. گياهانی كه در زير علائم عمده مسموميت با آنها آورده می‌شود، بيش از بقيه در حيوانات مسموميت ايجاد می‌كنند.

مسموميت با جونده‌كش‌ها

بسياری از سموم جونده‌كش رايج در بازار، باعث ايجاد اخلال در سيستم انعقاد خون می‌شوند. بنابراين همانطوری كه برای جوندگان كشنده هستند، برای حيوانات خانگی هم بسيار مهلك اند. ايجاد علائم مسموميت ممكن است 5-10 روز طول بكشد. در صورتی كه نسبت به مسموميت با اين جونده‌كش‌ها مظنون هستيد، تأمل نكنيد و با دكتر تماس بگيريد.

علائم عمده مسموميت با اين تركيبات عبارتند از: خونريزی از بيني، خون‌شاش، استفراغ همراه با خون.

مسموميت با حلزون‌كش‌ها

يكی دو ساعت بعد از مسموميت با اين سموم، لرزش‌های عضلانی اولين نشانه‌ای هستند كه بروز می‌كنند. در ادامه، تب و انهدام بافت كبد اتفاق می‌افتد. گاهی در اين نوع مسموميت، علائم ريزش بزاق و استفراغ هم مشاهده می‌شود. اين سموم پادزهر ندارند. تنها كاری كه می‌توان انجام داد، آرام كردن حيوان تا رفع علائم بيماری است. در مراحل اوليه مسموميت، شستشوی معده توسط دامپزشك می‌تواند جان حيوان را نجات دهد.

مارگزيدگی

هرنوع مار گزيدگی بايد توسط دامپزشك مورد معاينه قرار بگيرند ولی فقط مارهای دارای فنگ، سمی هستند. در محل گزش اين مارها، خراش‌های U شكلی ايجاد می‌شود. سر اين مارها اغلب بزرگ است و مردمك چشم‌های آنها بيضي‌شكل هستند.

گزش مارهای سمی باعث تورم شديد در محل گزش می‌شود. حيوان اغلب احساس درد می‌كند و ناحيه گزش را گاز می‌گيرد. گاهی از محل گزش و سوراخ دندان‌های مار، خونريزی مشاهده می‌شود. تورم ايجاد شده در طول دست و پا يا پوزه به سمت بالا حركت می‌كند و ظاهری به رنگ بنفش پيدا می‌كند. در اين موارد تعلل در معالجه حيوان باعث مرگ او خواهد شد.

• به سرعت به حيوان پوزه‌بند بزنيد حتی اگر انجام اين كار برای او و شما سخت باشد. درد او مرتب زياد خواهد شد و به شما اجازه نمی‌دهد تا به او نزديك شويد.

• در صورتی كه امكان دارد، در قسمت بالای عضو گزيده شده، يك بست ببنديد تا از انتشار سم به بدن ممانعت به عمل آيد. برای بستن، می‌توانيد از تكه‌ای باند استفاده كنيد.

• برای سواركردن حيوان به درون ماشين او را بغل بگيريد. راه رفتن و حركت زياد باعث انتشار سريع سم در بدن او می‌شود. بايد به سرعت سرم ضدمار به او تزريق شود. كاری كه شما بتوانيد انجام بدهيد وجود ندارد.