|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
در طب سنتی چينی تعريف‌های متفاوتی از پزشکی مدرن برای علت پديد آمدن بيماری‌ها بيان شده است. مکانيسم پديد آمدن بيماری‌ها و راه شناخت علت‌های ايجاد آنها، شناخت قوانين حاکم بر طبيعت و ارتباط بين عناصر سازنده آن است. در طب چينی معيارهای مختلفی برای تشخيص بيماری وجود دارد که در اين مقاله با نگاهی گذرا به دو مورد از آنها اشاره می‌شود. عناصر پنجگانه در جهانشاختی چينی‌ها در طبيعت پنج عنصر فيزيکی وجود دارند. اين عناصر عبارتند از آب، آتش، چوب، فلز و زمين. عناصر پنجگانه به صورت‌های مختلف روی هم تاثير می‌گذارند. هريک از اين عناصر دارای انرژی خاص خود هستند. چينی‌ها انرژی حياتی را چی می‌نامند. چی همان پرانا در تعريف يوگا و کی در تعريف ژاپنی‌ها است. هريک از عناصر پنجگانه دارای چی خاص خود هستند. چينی‌ها بعد از شناخت خصوصيات هريک از اين عناصر پنجگانه دريافتند که آنها دارای تاثيرات قابل‌توجهی روی هم هستند. اين ارتباط‌ها باعث به وجود آوردن تغييرات مختلفی در محيط اطراف ما می‌شود. برای بيان نحوه اثر گذاری عناصر پنجگانه روی يکديگر چرخه‌های مختلفی تعريف شده‌اند. مهمترين اين چرخه‌ها عبارتند از چرخه مولد و مخرب. در چرخه مولد نشان داده می‌شود که چگونه هريک از اين عناصر، انرژی یا چی خود را به عنصر بعدی منتقل می‌کند و آن را می‌سازد. در اين چرخه مشاهده می‌کنيم که آب چوب را می‌سازد. از چوب آتش حاصل می‌شود. آتش زمين را می‌سازد و زمين در دل خود فلز را به وجود می‌آورد. فلزات باعث توليد آب می‌شوند. در اين چرخه هريک از عناصر دارای چی يا نيروی حياتی خاص خود است.
چرخه مولد چرخه را به صورت راست گرد بخوانيد چرخه دوم را چرخه مخرب يا کنترل‌کننده می‌نامند در اين چرخه همين عناصر پنجگانه مشاهده می‌شوند ولی نحوه اثر آنها روی هم به گونه‌ای است که چی هرکدام باعث تخريب چی عنصر بعدی می‌شود. در اين چرخه می‌بينيم که فلز باعث تخريب چوب، چوب موجب تخريب زمين، زمين باعث تخريب آب می‌شود. آب و آتش دشمن ديرينه‌اند و آب، آتش را تخريب می‌کند. در نهايت آتش با ذوب کردن فلز باعث ضعف آن می‌شود.
چرخه مخرب چرخه را به صورت راست گرد بخوانيد هريک از اندام‌های داخلی بدن از جنس يکی از عناصر پنجگانه‌ای است که در محيط خارج وجود دارند. اندام‌های بدن در طب چينی به دو دسته يين و ينگ تقسيم می‌شوند که جنس هرکدام از آنها به يکی از عناصر پنجگانه مربوط است.
جنس هريک از اندام‌های بدن برمبنای عناصر پنجگانه و يين و ينگ بودن آن چينی‌ها بعد از درک ارتباط عناصر در شکل چرخه مولد و مخرب به اين نتيجه رسيدند که بدن موجودات زنده از جمله انسان جزئی از طبيعت پيرامون خود است. بنابراين بايد همين قوانين در بدن نيز حاکم باشند. بنابراين اول از همه مطابق چرخه مولد می‌توان سير انتقال انرژی حياتی را بين اعضای بدن درک کرد. رابطه اندام‌های مهم بدن در چرخه مولد ارتباط مادر و فرزند ناميده می‌شود. به عبارت ديگر کليه‌ها (آب) تامين کننده انرژی کبد هستند. بنابراين کليه را مادر کبد و کبد را فرزند کليه می‌نامند. کبد انرژی قلب را تامين می‌کند. پس کبد مادر قلب و قلب فرزند کبد است. قلب انرژی طحال، طحال انرژی ريه و ريه انرژی کلیه را فراهم می‌کند. به عبارت ديگر مشاهده می‌کنيد که چرخه مولد چگونه نيروی حيات را در درون بدن و بين اندام‌های مهم انتقال می‌دهد. اندام‌های ينگ نيز دقيقاً به همين فرم دارای چرخه مولد در بين خود هستند. حالا فرض کنيم که در همين چرخه يکی از اندام‌ها (عناصر) دچار ضعف شود. طبيعی است که اين اندام قادر نخواهد بود انرژی مورد نياز فرزند خود را تامين کند. در اين زمان فرزند او نيز بعد از مدتی دچار بيماری می‌شود. به عنوان مثال ضعف شديد انرژی در کليه‌ها بعد از مدتی باعث کمبود انرژی در کبد می‌شود. ضعف کبد به ضعف قلب منجر می‌شود و اگر کاری برای درمان اين وضع انجام نشود اين سير مخرب تمام بدن را در بر می‌گيرد. حالت ديگری از ايجاد بيماری اين است که يکی از اندام‌های بدن به هر دليل از مادر خود انرژی زيادی بکشد و آن را ضعيف کند. در اين حالت مادر به کمبود انرژی دچار خواهد شد. به عنوان مثال اگر قلب بيش از حد از کبد انرژی بکشد، باعث بيماری قلب می‌شود. حالت ديگری از ايجاد بيماری را می‌توان با نگاه کردن به چرخه مخرب مشاهده کرد. در درون بدن چرخه مخرب نوعی نقش کنترل کنندگی دارد. در اين چرخه هر اندام روی اندامی که قادر به تخريب آن است نقش مهارکننده را ايفا می‌کند. مثلاً اگر قلب به هر دليل دچار نارسايی و ضعف انرژی شود، کليه‌ها که تابه‌حال توسط نيروی آتش قلب مهار می‌شدند بسيار پرکار می‌شوند. يين و ينگ يين و ينگ سمبل دو نيروی سازنده هستی در شکل سرد و گرم هستند. يين نشانه انرژی سرد است و ينگ انرژی گرم. برای نشان دادن اين دو از تصوير زير استفاده می‌شود. نيمه سياه همان يين و نيمه سفيد انرژی ينگ است. [
زيادی يا کمبود هريک از اين دو ويژگی باعث از دست رفتن سلامت می‌شود. اصولاً هرشخص بايد به متعادل نگه داشتن اين دو جنبه توجه کند. در زمان‌های قديم و با کمبود امکانات رفاهی مانند وسايل سردکننده و گرم‌کننده در منازل و محل کار، افراد به ناچار بيشتر به اين دو جنبه توجه داشتند. از بزرگسالان بپرسيد که در زمان‌های قديم در تابستان چقدر چای، قهوه يا ميوه‌های گرم مصرف می‌کردند؟ در آن زمان با گرم شدن هوا افراد بيشتر نوشيدنی‌های خنک مانند دوغ و ماست مصرف می‌کردند که همگی غذاهای يين هستند. اما امروزه با در اختيار داشتن وسايل خنک کننده در محيط زندگی نوشيدن فراوان چای گرم در فصل تابستان خيلی بعيد نيست. اما غافل از اينکه تاثير گرما و انرژی ينگ محيط روی بدن همه ما وجود دارد. وسايل رفاهی مدرن باعث شده‌اند بدن ما تا حد زيادی قدرت سازگاری خود را با محيط از دست بدهد و با کمترين بی‌نظمی در شرايط زندگی دچار بیماری شويم. بی‌توجهی ومصرف غذاهای بی‌تناسب با فصل سال و حضور نداشتن تمام مزه‌های پنجگانه در غذاها می‌تواند عاملی برای برهم زدن تعادل انرژی‌های بدن باشد. هريک از مزه‌ها با يکی از عناصر پنجگانه ارتباط دارند.
اندام‌های مربوط به هريک از عناصر پنجگانه با مصرف مزه خود سيراب می‌شود. بنابراين در يک جيره غذايی مناسب بايد تمام مزه‌ها وجود داشته باشند. از طرفی ارتباط هر شخص با مزه‌ها (مصرف بيش از اندازه يکی يا بی میلی به آن) يکی از نشانه‌های آشفتگی در عضو مربوط به آن عنصر يا مزه است. اعتقاد براين است که بايد ميوه‌های هر فصل را در همان زمان که فصل توليد آنها است مصرف کرد. انبار کردن يا قرار دادن ميوه‌ها در سردخانه و به مصرف رساندن آنها در فصل غيرمتعارف می‌تواند تعادل يين و ينگ بدن را برهم بزند. تدوين: رضا صادقی- مرداد هشتاد و چهار
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||
